Muzeum Czartoryskich (fot. Janusz Klimek)
Muzeum Książąt Czartoryskich mieszczące się w Krakowie przy ul. Św Jana 19 i jest jednym z najstarszych muzeów w Polsce. To, które mieści się w Krakowie założono w 1878 roku, choć wcześniej zbiory gromadzono w posiadłości Czartoryskich w Puławach. Mieściło się w dwóch budynkach – Świątynia Sybilli i Dom Gotycki. Założone w Puławach w 1801 roku, było pierwszym muzeum w Polsce. Obecnie Muzeum w Krakowie należy do Fundacji Czartoryskich a opiekuje się nim Muzeum Narodowe, którego jest filią.
Po zakończeniu Powstania Listopadowego w 1831 roku majątek Czartoryskich został skonfiskowany przez Rosjan. Dużą część ze zbiorów muzeum udało się jednak uratować i przewieźć do Francji, skąd powróciły do Polski w 1876 roku. Wtedy też rozpoczęto starania o stworzenie muzeum w Krakowie.
Klasztorek ul. Pijarów (fot. Mkos, CC 3.0)
Początkowo zbiory były przechowywane w Arsenale Miejskim a po zakupieniu fragmentu klasztoru przy ulicy Pijarów i trzech kamienic przekształcono to w jeden budynek muzeum. Uroczyste otwarcie części muzeum i biblioteki odbyło się w 1880 roku. II Wojna Światowa spowodowała utratę części zbiorów, które zostały ukryte w pałacu w Sieniawie. Nie uchroniło to ich jednak przed rabunkiem ze strony niemieckich żołnierzy. Po wojnie muzeum zostało przejęte przez państwo i wcielone jako oddział Muzeum Narodowego. Od 1991 zbiory muzeum znajdują się w pieczy Fundacji Czartoryskich. Natomiast od 2010 roku trwa remont muzeum a otwarty jest jedynie Arsenal Miejski, gdzie znajduje się Galeria Sztuki Starożytnej. Przewidywany czas zakończenia remontu głównej części to 2017 roku.
Zbiory muzeum Czartoryskich
Galeria Sztuki Starożytnej (fot. Allie Caulfield, CC 3.0)
Pierwsza część zbiorów mieści się we wspominanym wcześniej arsenale. Tutaj znajduje się Galeria Sztuki Starożytnej gromadząca obiekty pochodzące z okresu sprzed III tysięcy lat p.n.e. do IV n.e, to blisko 3,5 tysiąca lat. Zgromadzone eksponaty są bardzo różnorodne, znajdziemy tu przedmioty codziennego użytku używane w starożytności. Można zobaczyć sarkofagi, marmurowe rzeźby, naczynia, malowidła i mozaiki ścienne. Do najważniejszych eksponatów jakie można spotkać w tej części wystawy należą:
- Sarkofag z mumią młodej kobiety Tachenemti (VIII wiek p.n.e),
- Stele punickie z Kartaginy (III wiek p.n.e),
- Amfora znaleziona w nekropoli w Orvieto (I wiek p.n.e),
- Dwie złote bransolety z czasów etruskich (VIII wieku p.n.e),
- Marmurowy posąg Wenus pudica typu Medici (I wieku n.e),
- Fresk pompejański ze sceną sakralno-idylliczną (I wieku n.e).
Druga część to kolekcja malarstwa, w której skład wchodzą prace artystów zachodnioeuropejskich i polskich od XIII do XIX wieku. Do najcenniejszych obrazów należą:
- Dama z Łasiczką – Leonarda da Vinci,
- Pejzaż z miłosiernym samarytaninem – Rembradta,
W kolekcji znajduje się kilkadziesiąt obrazów. Zbiory Czartoryskich prezentowane są łącznie ze zbiorami malarstwa Muzeum Narodowego.
Kolejny dział muzeum to pamiątki z dziejów Polski uszeregowane chronologicznie od czasów dynastii Jagiellonów po czasy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Zakres wystawy to XIV – XVII wiek. Eksponaty połączone są w jedną wystawę z eksponatami europejskiego rzemiosła artystycznego. Prezentowane są wyroby ze szkła, porcelany, tkanin, srebra i złota.
Ostatnia wystawa mieści się w klasztorku połączonym murowanym przejściem z pozostałą częścią muzeum. Znajdują się tam pamiątki tzn. Pamiątki Puławskie związane z rodem Czartoryskich. To głównie obrazy przedstawiające członków rodziny, ślady kontaktów z wybitnymi osobistościami oraz militaria polskie, europejskie i orientalne.
Prywatne muzeum
Od czasu do czasu powracają dyskusje na temat zabezpieczenia najcenniejszych eksponatów muzeum przed sprzedażą czy wywiezieniem z Polski. Warto przypomnieć, że zbiory nie są własnością Państwa Polskiego a prywatnej fundacji, która może nimi dysponować w dowolny sposób. Pojawiają się pomysły o wykupieniu przez państwo zbirów muzeum Czartoryskich, jednak propozycja wydaje się mało realna. Sama „Dama z Łasiczką” podczas podróży po europejskich muzeach ubezpieczona była na 300 mln $, nie wspominając o innych eksponatach. Problem próbowano też rozwiązać odpowiednią umową między stronami, jednak nie przyniosło to rezultatów.